Zapobieganie chorobie reumatycznej i jej nawrotom polega na zmniejszeniu prawdopodobieństwa zakażenia paciorkowcami i skutecznym zwalczaniu zakażenia występującego w czasie prawidłowo prowadzonego leczenia profilaktycznego. Wobec rzadkich przypadków pierwszego zachorowania na chorobę reumatyczną osób powyżej 25-30 rż., leczenie dorosłych sprowadza się do zapobiegania nawrotom choroby. Praktycznie dotyczy to przede wszystkim chorych z nabytą wcześniej wadą serca. Mimo że ryzyko nawrotu choroby zmniejsza się wraz z wiekiem chorego, teoretycznie istnieje ono przez całe życie. Nie można zatem precyzyjnie określić, jak długo leczenie zapobiegawcze powinno być prowadzone. Według Sollermana leczenie zapobiegawcze obowiązuje co najmniej 10 lat od przebycia ostatniego rzutu choroby reumatycznej i ten okres leczenia wydaje się najbardziej realny i uzasadniony. Inny pogląd, że najbezpieczniejszą formą zapobiegania jest leczenie stałe przez całe życie, jakkolwiek również w pełni uzasadniony, napotyka w codziennej praktyce lekarskiej duże trudności. Wynikają one przede wszystkim ze sprzeciwu lub braku zdyscyplinowania chorego oraz z coraz częściej występujących polekowych odczynów uczuleniowych.
Leczenie zapobiegawcze polega na stosowaniu penicyliny lub sulfonamidów. Najwygodniejsze dla chorego i łatwe do skontrolowania przez lekarza jest wstrzy kiwanie domięśniowo benzylopenicyliny benzatynowej w dawce 1 200000 j.m. co 3-4 tygodnie. Zapobiegawcza dawka sulfonamidu (Sulfathiazolum lub Sulfome- thazinum) wynosi 1,0 g/24 h. W okresie pierwszych 6-8 tygodni leczenia należy pamiętać o możliwości toksycznego wpływu sulfonamidów na układ białokrwin- kowy. Z tego powodu konieczna jest cotygodniowa kontrola liczby i składu krwinek białych. Zmniejszenie liczby krwinek białych poniżej 4000/pl i odsetka obojętnych granulocytów poniżej 35% jest wskazaniem do przerwania leczenia. Należy również pamiętać, że sulfonamidy, które skutecznie zapobiegają zakażeniu paciorkowcami, nie zapewniają wyjałowienia organizmu w przypadku nosicielstwa oraz istniejącego lub nowego zakażenia. W takich sytuacjach należy eliminować paciorkowca antybiotykami.
